Τα αποτελέσματα της έρευνας του Πανεπιστημίου Αθηνών για τα υπόγεια νερά του Θριάσιου Πεδίου. Επίβλεψη: Δρ Μιχ. Σκούλλος, Διευθυντής Εργαστηρίου Χημείας Περιβάλλοντος.

«ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΓΙΑ ΤΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΝΕΡΑ ΤΟΥ ΘΡΙΑΣΙΟΥ ΠΕΔΙΟΥ»

Επίβλεψη: Δρ Μιχ. Σκούλλος, Διευθυντής Εργαστηρίου Χημείας Περιβάλλοντος.

«Εντοπίστηκαν αρκετές ρυπάνσεις από βαρέα μέταλλα και υδρογονάνθρακες στο πρόγραμμα ΜΕ.Ρ.Υ.Υ.Μ.Ν.Α. Θριάσιου Πεδίου»

 

Το ερευνητικό πρόγραμμα «ΜΕλέτη Ρύπανσης Υδάτων από Υδρογονάνθρακες και Μέταλλα σε Νεογενείς Αποθέσεις του Θριάσιου Πεδίου»  «ΜΕ.Ρ.Υ.Υ.Μ.Ν.Α Θριάσιου Πεδίου», τα αποτελέσματα του οποίου παρουσιάστηκαν στην Αίθουσα της Νομαρχίας Δυτικής Αττικής στις 28/3/2007, άρχισε να εκπονείται από το Εργαστήριο Χημείας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών το 2002, υπό την επίβλεψη του Διευθυντή του, Ομότιμου Προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας, Καθηγητή Μ. Σκούλλου και την χρηματοδότηση της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας καθώς και της  Νομαρχίας Δυτικής Αττικής, στα πλαίσια του Προγράμματος Ενίσχυσης Νέου Ερευνητικού Δυναμικού (ΠΕΝΕΔ2001) μέσω του οποίου εκπονήθηκαν οι Διδακτορικές διατριβές των κκ. Π.Μακρή και Ε.Σταθοπούλου.

 

Υπενθυμίζεται ότι πολλές μελέτες και έρευνες για τη ρύπανση της περιοχής έχουν διεξαχθεί, αρχής γενομένης από τις μελέτες του Πανεπιστημίου Αθηνών του Καθηγ. Μιχ. Σκούλλου που ξεκίνησαν το 1976 με ενίσχυση, τότε, της Ελληνικής Εταιρείας. Έκτοτε η κατάσταση άλλαξε, αλλού προς το καλύτερο αλλού προς το χειρότερο, γενικά με  βελτίωση στο χώρο του θαλάσσιου και ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος, αλλά με ελάχιστη πληροφόρηση ως προς το υπέδαφος και ιδιαίτερα τα υπόγεια ύδατα.

 

Στο πλαίσιο του προγράμματος εκτελέστηκαν συνολικά 6 δειγματοληψίες: 3 εαρινές- καλοκαιρινές και 3 φθινοπωρινές. Η πρώτη ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2003 και η τελευταία έγινε το Νοέμβριο του 2005. Ελήφθησαν 35 δείγματα υπόγειου ύδατος καθώς και δείγματα από τον Σαρανταπόταμο, το Ρέμα Γιαννούλας και από τη λίμνη Κουμουνδούρου.

 

Τα αποτελέσματα που παρουσίασαν ο Καθηγητής Μ. Σκούλλος και οι κυρίες Π.Μακρή και Ε.Σταθοπούλου έχουν αναλυτικότερα ως εξής:

Α)Προσδιορίστηκαν 17 από τους κυριότερους  πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (PAHs).Οι τιμές των ολικών  PAHs φτάνουν τα 250 ppt (ng/lt). Οι συγκεντρώσεις αυτές σε σχέση με τα δεδομένα του εξωτερικού δεν είναι υψηλές. Οι τιμές του βενζολίου κυμαίνονται από το όριο ανίχνευσης έως τα 30 ppb (μg/lt). Οι συγκεντρώσεις είναι γενικά μέτριες με κριτήριο το Μέγιστο Επίπεδο Ρύπου US EPA που είναι 5 ppb για τα πόσιμα νερά και το 1ppb αντίστοιχα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημειώνεται ότι τα υπόγεια νερά της περιοχής δεν χρησιμοποιούνται ως πόσιμα παρά μόνο για άρδευση ή βιομηχανικές χρήσεις . Τα σημεία με τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις βρίσκονται α) στο ανατολικό όριο του Στρατιωτικού Αεροδρομίου β) σε μια περιοχή ανατολικά του Ασπροπύργου και γ) πίσω από τις εγκαταστάσεις των ΕΛΠΕ Ασπροπύργου. Οι τιμές του τολουολίου κυμαίνονται από το όριο ανίχνευσης έως τα 10 ppb (μg/lt). Oι συγκεντρώσεις είναι πολύ χαμηλότερες από το Μέγιστο Επίπεδο Ρύπου US EPA που είναι 1000 ppb. Οι συγκεντρώσεις του αιθυλοβενζολίου φτάνουν τα 32 ppb και είναι σχετικά χαμηλές συγκρινόμενες με την τιμή του Μέγιστου Επίιπέδου Ρύπου της US EPA που είναι 700 ppb. Τα ξυλόλια εμφανίζουν σχετικά χαμηλές τιμές με μόνο πίσω από τα ΕΛΠΕ Ασπροπύργου να φτάνουν τα 37 ppb. Τέλος, εντοπίστηκε μία κηλίδα μέθυλο-τεταρτοταγή-βουτυλαιθέρα (ΜΤΒΕ) που παλαιότερα εχρησιμοποιείτο ως οξυγονωτής στη βενζίνη, στα ΕΛΠΕ Ελευσίνας. Δεδομένου ότι η ουσία αυτή δεν χρησιμοποιείται πλέον, φαίνεται ότι η παλαιότερη ρύπανση εξακολουθεί να παραμένει στο σημείο αυτό (δεν επήλθε δηλαδή αυτοκαθαρισμός) πράγμα που επισημαίνεται και ίσως απαιτεί τοπική εξυγίανση του υπόγειου υδροφορέα.

Β) Προσδιορίστηκαν τα μέταλλα κάδμιο, μόλυβδος, χαλκός υδράργυρος και ψευδάργυρος. Οι συγκεντρώσεις των μετάλλων στα υπόγεια ύδατα κατά τους χειμερινούς μήνες, κυμαίνονται στην πλειοψηφία τους κάτω από το μέγιστο επιτρεπτό όριο που έχει θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση( Cu< 100ppb, Cd<5ppb, Pb< 50ppb, Ηg<1ppb). Εξαίρεση αποτελεί ο μόλυβδος στο σημείο δειγματοληψίας πλησίον των διυλιστηρίων Ασπροπύργου και ο ψευδάργυρος σε τρεις σταθμούς(12, 39 και 373ppb). Η μέγιστη τιμή στα ανατολικά πιθανόν να σχετίζεται με επιπτώσεις των στραγγισμάτων από τις αποθέσεις απορριμμάτων της περιοχής Άνω Λιοσίων. Οι τιμές εμφανίζονται μεγαλύτερες μετά την καλοκαιρινή περίοδο, σε μερικές περιπτώσεις ακόμα και κατά δέκα φορές ανώτερες από τις αντίστοιχες χειμερινές. Από τον προσδιορισμό των νιτρικών(υψηλές συγκεντρώσεις μέχρι και 7,1mgratN/l) και νιτρωδών(μέγιστη τιμή 1,8μgratN/l με επιτρεπτό όριο 2,2μgratN/l) ιόντων προκύπτει ότι στην περιοχή μεταξύ Ελευσίνας και Ασπρόπυργου εμφανίζεται νιτρορύπανση αποδιδόμενη κυρίως σε γεωργικές χρήσεις της γης. Το γεγονός ότι μετρήθηκαν υψηλές τιμές αμμωνίας και νιτρωδών απουσία όμως νιτρικών, ανατολικά του Θριάσιου Πεδίου καθώς οργανικός άνθρακας, επίσης υποστηρίζουν την άποψη πιθανής επίδρασης από τα στραγγίσματα του χώρου διάθεσης απορριμάτων.

Από τις μετρήσεις χλωριόντων, κύριων ιόντων(Κ, Na, Ca, Mg), ανθρακικών και όξινων ανθρακικών ιόντων στα υπόγεια νερά του Θριασίου Πεδίου διαπιστώνουμε ότι η αλατότητα είναι αυξημένη, άρα έχει επέλθει σημαντική υφαλμύρωση των νερών λόγω υπεράντλησης του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα από βιομηχανικές γεωτρήσεις, ή αντλήσεις για ανέγερση οικοδομών, κ.λ.π. . Το μέτωπο υφαλμύρωσης είναι παράλληλο με την ακτογραμμή και εκτείνεται ακόμα και σε αρκετά μεγάλη απόσταση περίπου 3 Km προς το εσωτερικό του πεδίου.

 

Τα γενικά συμπεράσματα για το Θριάσιο Πεδίο συνοψίζονται στο ότι:

• Παρατηρούνται σε αρκετά σημεία τοπικές ρυπάνσεις του υπόγειου υδροφορέα από βαρέα μέταλλα και υδρογονάνθρακες που φαίνεται να οφείλονται σε σημειακές πηγές.
• Υπάρχει μία γενική τάση ελαφρής μείωσης της ρύπανσης (σε σχέση με την αρχική δειγματοληψία του 2003)

• Σε κάποια σημεία η κατάσταση της ρύπανσης φαίνεται να είναι αναστρέψιμη καθώς το φυσικό σύστημα μπορεί να αυτοκαθαριστεί ( μείωση των ρύπων και ελάττωση της αλατότητας μετά από τις βροχές του χειμώνα)

 

Όπως τονίστηκε και στη συζήτηση που επακολούθησε, τα αποτελέσματα της έρευνας, είναι ιδιαίτερα χρήσιμα και ενδιαφέροντα και αποτελούν σημαντικό εργαλείο στην προσπάθεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για λήψη μέτρων για την  προστασία του περιβάλλοντος της περιοχής. Όλοι οι φορείς τόνισαν την ανάγκη η έρευνα να συνεχιστεί με πύκνωση των σταθμών τόσο στα ανατολικά για την διαπίστωση της επίπτωσης των χώρων απόθεσης απορριμμάτων όσο και στα δυτικά στην περιοχή ΠΥΡΚΑΛ-ΕΛΠΕ Ελευσίνας, Μαγούλας και Μάνδρας.