Διερεύνηση της ρύπανσης από υδρογονάνθρακες στα υπόγεια νερά των νεοτεταρτογενών στρωμάτων του Θριάσιου Πεδίου – Διδακτορική Διατριβή Παναγιώτας Μακρή.

 

«ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΑΠΟ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ ΣΤΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΝΕΡΑ ΤΩΝ ΝΕΟΤΕΤΑΡΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΡΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΘΡΙΑΣΙΟΥ ΠΕΔΙΟΥ»

 

ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΜΑΚΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ, ΓΕΩΛΟΓΟΣ

Διδακτορική Διατριβή της Γεωλόγου Παναγιώτας  Μακρή με τίτλο “Διερεύνηση της ρύπανσης από υδρογονάνθρακες στα υπόγεια νερά των νεοτεταρτογενών στρωμάτων του Θριασίου Πεδίου”. Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών. Παρουσιάστηκε με επιτυχία στις 12/12/2008. Περίοδος έρευνας 2003-2005. Συνοδεύεται από  Χάρτες GIS των ρύπων . Στη διατριβή αυτή διερευνήθηκε η ρύπανση από μια σειρά σημαντικών υδρογονανθράκων στα υδροφόρα στρώματα του Θριασίου Πεδίου. Οι προσδιοριζόμενοι υδρογονάνθρακες ήταν μονοκυκλικές αρωματικές ενώσεις: βενζόλιο, τολουόλιο, αιθυλοβενζόλιο, ξυλόλια, γνωστά και ως ΒΤΕΧ, και οι κυριότεροι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (ΠΑΥς). Διερευνήθηκε επίσης η ύπαρξη του μεθυλο- τετρα- βουτυλ- αιθέρα (ΜΤΒΕ), ο οποίος έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν ως πρόσθετο της βενζίνης.

Επίσης :Ανακοίνωση στο 8^ο Διεθνές Υδρογεωλογικό Συνέδριο (Απρίλιος 2008)

 

Η εικόνα από ολοκληρωμένη μελέτη των χαρτών εκτίμησης της ρύπανσης είναι ότι ο υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής που μελετήθηκε έχει ρυπανθεί από τους εξεταζόμενους ρύπους, σε ποικίλο βαθμό. Συγκεκριμένα:

1.  Το βενζόλιο ξεπερνά τις επιτρεπόμενες τιμές συγκεντρώσεων για το πόσιμο νερό, που έχουν θεσπίσει η E.E. και η USEPA,  σε ορισμένα σημεία. Ας τονιστεί ότι δεν υπάρχει νομοθεσία για το υπόγειο νερό , παρά μόνο για το πόσιμο, έως σήμερα. Οι περιοχές στις οποίες εντοπίζονται τα σημεία αυτά, και είναι ίδιες για όλα τα έτη προσδιορισμού είναι α) η περιοχή πάνω (βορειο ανατολικά) των ΕΛΠΕ Ασπροπύργου (γύρω από τη θέση 8), β) η περιοχή νότια –νοτιανατολικά των Ασπρόπυργου (γύρω από τις θέσεις 12 και 22), γ) η ανατολική περίμετρος του Αεροδρομίου, και δ) η περιοχή των εγκαταστάσεων της ΠΥΡΚΑΛ, κάτω από την παλαιά Εθνική Οδό Αθηνών-Κορίνθου.Οι συγκεντρώσεις του βενζολίου ξεπερνούν το επιτρεπόμενο όριο της Ε.Ε. στην περιοχή του Διυλιστηρίου Ελευσίνας που είναι 1 μg/L (ppb) και της USEPA, που είναι 5 ppb. Υπενθυμίζεται ότι το βενζόλιο είναι άκρως επικίνδυνο για τον άνθρωπο και κάθε οικοσύστημα. Τον Νοέμβριο του 2004 βρέθηκε η μεγαλύτερη συγκέντρωση βενζολίου ίση με 57,20 ppb στο νότιο τμήμα των εγκαταστάσεων της ΠΥΡΚΑΛ κοντά στην ακτογραμμή, ενώ τον Μάϊο του 2005 η μεγαλύτερη τιμή συγκέντρωσης  15,80 ppb εντοπίστηκε εντός των Διυλιστηρίων της Ελευσίνας
2.  Οι συγκεντρώσεις του τολουόλιου, του αιθυλοβενζολίου και των ολικών ξυλόλιων δεν ξεπερνούν τα επιτρεπόμενα όριά τους, τα οποία είναι τάξεις μεγαλύτερα από του βενζολίου. Οι συγκεντρώσεις του τολουoλίου, του αιθυλοβενζολίου και των ολικών ξυλόλιων  πέριξ του διυλιστηρίου Ελευσίνας είναι οι υψηλότερες της περιοχής μελέτης .Το γεγονός ότι στην περιοχή (δ) γύρω από την ΠΥΡΚΑΛ και τα ΕΛΠΕ, όπου προσδιορίστηκαν αρκετά μεγαλύτερες συγκεντρώσεις τολουολίου από τον υπόλοιπο χώρο, ενδεχομένως υποδηλώνει ότι ο υδροφόρος ορίζοντας α) τροφοδοτείται με συνεχή ρυθμό από ΒΤΕΧ γενικά ενώ β) ο ανθρακικός υδροφορέας της περιοχής δυτικά της Ελευσίνας ευνοεί τη συγκέντρωση και κατακράτηση των εξεταζόμενων ρύπων, κάτι που είναι αναμενόμενο αφού στο υπέδαφος της περιοχής παρεμβάλλεται ανθρακικός σχηματισμός.
3. Οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις των ολικών ΒΤΕΧ (ΣΒΤΕΧ) εμφανίζονται στην πέριξ του διυλιστηρίου της Ελευσίνας.
4.  Εντοπίστηκε μεθυλο-τετρα-βουτυλ-αιθέρας (ΜΤΒΕ) σε τιμή συγκέντρωσης 55 ppb μόνο στην περιοχή των ΕΛΠΕ Ελευσίνας (πρώην ΠΕΤΡΟΛΑ) βρέθηκε επίσης σε δείγμα των εγκαταστάσεων της ΠΥΡΚΑΛ. Οι τιμή αυτή και η θέση στην οποία εντοπίστηκαν υποδηλώνει μικρές υπόγειες διαρροές βενζίνης ή άλλων σχετικών πετρελαιοειδών, ή υπολειμματική παρουσία από μεγάλη διαρροή. Ο μεθυλο-τετρα-βουτυλ-αιθέρας (ΜΤΒΕ), ρύπος που δεν έχει επιτρεπόμενη συγκέντρωση από την Ε.Ε., βρέθηκε μόνο στις εγκαταστάσεις της ΠΥΡΚΑΛ (κάτω από την παλαιά Ε.Ο). Καθώς δεν χρησιμοποιείται εδώ και αρκετά χρόνια, μία εικασία είναι ότι έχει υπάρξει παλαιότερα διαρροή αγωγού ή δεξαμενής. Ο ρύπος έχει την ιδιότητα να παραμένει για πολλά χρόνια (έως και είκοσι, από μελέτες) στο σημείο που ρυπαίνει. Είναι επίσης δύσκολη η εξυγίανσή του λόγω της ιδιότητας αυτής, παρόλο που είναι υδατοδιαλυτός και πολύ πτητικός. Μόνο η California EPA έχει ορίσει επιτρεπόμενη συγκέντρωση για το πόσιμο νερό τα 13 μg/L (ppb). Εδώ βρέθηκαν πάνω από 50 ppb MTBE.
5. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να υπάρχει διαρροή ή υπολείμματα παλαιότερων διαρροών, στο χώρο της ΠΥΡΚΑΛ (κάτω από την παλαιά Εθνική Οδό Αθηνών- Κορίνθου), από γειτονικές δεξαμενές των ΕΛΠΕ Ελευσίνας, όπως αναπτύχθηκε λεπτομερώς στη συζήτηση των αποτελεσμάτων. Εκεί, είναι αναγκαία η εφαρμογή μεθόδου απορρύπανσης, καθώς ο χώρος βρίσκεται κοντά στην ακτογραμμή και ενδεχομένως οι ρύποι, αργά ή γρήγορα, προσβάλλουν και το θαλάσσιο χώρο.
6.  Συνιστάται, ακόμα, η διερεύνηση της ρύπανσης του υπόγειου νερού και από άλλους ρύπους που συνδέονται με τα πετρελαιοειδή, όπως για παράδειγμα χλωριωμένους υδρογονάνθρακες. Οι ενώσεις αυτές είναι εξίσου ή/και περισσότερο επικίνδυνες από τα ΒΤΕΧ και τους ΠΑΥς και έχουν την ιδιότητα να αποικοδομούνται λιγότερο εύκολα από τα ΒΤΕΧ και τους ΠΑΥς. Εντοπίζονται, δε, στον πυθμένα του υδροφόρου ορίζοντα και όχι στην επιφάνεια.

Ας υπενθυμιστεί ότι μόνο το βενζόλιο είναι άκρως επικίνδυνο για τον άνθρωπο και κάθε οικοσύστημα. Όλοι οι υπόλοιποι ρύποι δεν έχουν «κατηγορηθεί» για επικινδυνότητα αντίστοιχη με αυτή του βενζολίου.

 

Διαβάστε τα κεφάλαια 13 και 14 και δείτε τους σχετικούς χάρτες της Διατριβής της Παν. Μακρή εδώ.

Δείτε/ανοίξτε το κείμενο της Διατριβής ΕΔΩ.