Σε περιπέτεια η ανάπλαση της Πλατείας Ηρώων!

Τον Αύγουστο του 2019 το Ελεγκτικό Συνέδριο υπέδειξε στην Δημοτική Αρχή τον τρόπο για να αναδείξει γρήγορα ανάδοχο για το έργο της Ανάπλασης της Πλατείας Ηρώων.

Ωστόσο, με το πρόσχημα ότι το 2021 (έτος φιλοξενίας του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης) η πλατεία θα βρισκόταν σε φάση κατασκευής, η Δημοτική Αρχή μεθόδευσε στις αρχές του 2020 την ματαίωση της διαγωνιστικής διαδικασίας!

Απώλεσε έτσι πολύτιμο χρόνο 21 μηνών, μέχρι να εκκινήσει ξανά τον Μάϊο του 2021 την διαδικασία επιλογής αναδόχου, αφού είχαν ήδη συμβεί σημεία και τέρατα: η μετάθεση του έτους φιλοξενίας του τίτλου στο 2023 λόγω έλευσης του κορωνοϊού και η καρατόμηση από το Υπουργείο Πολιτισμού της μελέτης ανάπλασης (η οποία είχε προκύψει από πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό) στο ευαίσθητο τμήμα της από την Πλατεία Ηρώων έως την είσοδο του Αρχαιολογικού Χώρου!

Παρά τις συνοπτικές διαδικασίες του νέου νομοθετικού πλαισίου επιλογής αναδόχου, η Δημοτική Αρχή εγκατέστησε εργολάβο στην Πλατεία τον Φεβρουάριο του 2022. Ήδη, μπροστά στον φόβο η Πλατεία Ηρώων να μην είναι έτοιμη τον Ιανουάριο του 2023, η Δημοτική Αρχή προβαίνει σε σημαντικές εκπτώσεις του έργου: εγκαταλείπει την υπογειοποίηση του εναέριου δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας (βασικό στοιχείο της ανάπλασης) και αδιαφορεί για την κατάληξη του τμήματος από την Πλατεία Ηρώων έως την είσοδο του Αρχαιολογικού Χώρου. Ταυτόχρονα η οδός Γ. Παύλου εξαιρείται της ανάπλασης, ενώ προβληματική εξακολουθεί να παραμένει η απορροή των ομβρίων υδάτων της πλατείας.

Ο Κεντρικός Δημόσιος χώρος της σύγχρονης Ελευσίνας, η Πλατεία Ηρώων, έχει ήδη μπει σε μεγάλη περιπέτεια. Η ανάπλαση της Πλατείας Ηρώων δεν αποτελεί υποδομή για το ετήσιο (κι εφήμερο) γεγονός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας και είναι απαράδεκτη η σύνδεσή του με αυτό. Αφορά στην σύγχρονη σύνδεση του κεντρικού Δημόσιου χώρου με τον Αρχαιολογικό Χώρο. Το έργο της ανάπλασης είναι ευαίσθητο και θέλει το χρόνο του, ο οποίος υποτιμήθηκε με αποτέλεσμα να επικρατεί απόλυτη σύγχυση όσον αφορά την προτεραιότητα της ανάπλασης της Πλατείας και των πεζοδρόμων της σύγχρονης Ιεράς Οδού αλλά και τις επιδιώξεις της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.

Για την εκτέλεση του έργου τρείς εργολαβίες εγκαθίστανται στην Πλατεία Ηρώων: 1) Η εργολαβία του ΔΕΔΔΗΕ για την υπογειοποίηση του αντιαισθητικού εναέριου δικτύου και συνακόλουθα της ΕΥΔΑΠ για την στρώση σύγχρονου δικτύου 2) η εργολαβία του κυρίως δημοτικού έργου της Ανάπλασης και 3) η εργολαβία του Υπουργείου Πολιτισμού για το Δυτικό Τμήμα της Ιεράς Οδού. Όμως ήδη διαπιστώνονται τα παρακάτω ανησυχητικά:

·      Εγκαταλείπεται η υπογειοποίηση του εναέριου δικτύου (ιστοί και καλώδια) του ΔΕΔΔΗΕ! Το έργο της απομάκρυνσης των 10 τουλάχιστον ιστών (κολώνες) και η υπογειοποίηση των καλωδίων του ηλεκτρικού ρεύματος αποτελούν βασική προϋπόθεση για την αισθητική αναβάθμιση και Ανάπλαση της Πλατείας Ηρώων και της Ιεράς Οδού. Για ανεξήγητους λόγους ο  ΔΕΔΔΗΕ έχει ήδη αποσυρθεί! Επισημαίνεται ότι, αν η υπογειοποίηση δεν συνεχιστεί, δεν θα γίνει ποτέ, αφού είναι αδιανόητο να ξανασκαφτεί  η αναπλασμένη πλατεία! Καθώς ένα πέπλο σιωπής καλύπτει το όλο έργο, έχουμε βάσιμες υπόνοιες ότι η εγκατάλειψη της υπογειοποίησης είναι προϊόν πολιτικής απόφασης της Δημ. Αρχής μπροστά στον κίνδυνο να υπάρξουν καθυστερήσεις, μέχρι να ολοκληρωθεί η ανασκαφική έρευνα για την κατάλληλη δίοδο των καλωδίων.

·      Αγνοείται η τύχη της εργολαβίας του Υπουργείου Πολιτισμού! Τον Μάρτιο του 2021 κι ενώ η μελέτη ανάπλασης της Πλατείας είχε λάβει την έγκριση των αρμοδίων Αρχαιολογικών Αρχών το Υπουργείο Πολιτισμού αποφάσισε να αφαιρέσει από την μελέτη του Δημοτικού έργου της ανάπλασης το δυτικό τμήμα, κατά μήκος της Ιεράς Οδού, από την Πλατεία Ηρώων έως την είσοδο του Αρχαιολογικού Χώρου, γεγονός που καταγγέλθηκε από τους μελετητές του έργου. Μια νέα μελέτη  άλλαζε την είσοδο του Αρχ. Χώρου και οπισθοχωρούσε την βόρεια περίφραξή του με σκοπό «να αποδοθεί ακριβέστερα η όδευση του σχετικού τμήματος της Ιεράς Οδού βάσει στοιχείων που θα προέκυπταν από δοκιμαστική ανασκαφική έρευνα για την αρχαία Ιερά Οδό μέσα στον Αρχ. Χώρο». Κι ενώ τα «μάλλον φτωχά» ευρήματα της ανασκαφικής έρευνας μέσα στα όρια του Αρχαιολογικού Χώρου έχουν ήδη καλυφθεί, αγνοείται η τύχη της εργολαβίας του Υπουργείου Πολιτισμού… Το γεγονός αυτό αποσιωπάται, από όλες τις πλευρές.  Βαρύτατες οι ευθύνες της Δημοτικής Αρχής που δεν προστάτεψε το Δημοτικό έργο και αποδέχθηκε για μια ακόμη φορά αγόγγυστα τις βουλές της κας Μενδώνη, ακρωτηριάζοντας την αρχική εγκεκριμένη μελέτη.

·      Ερωτηματικά προκύπτουν και για την στάση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής (ΕΦΑΔΑ) που επιβλέπει το έργο της ανάπλασης της πλατείας. Ουδέποτε έθεσε θέμα συστηματικής ανασκαφής της Πλατείας Ηρώων ή ανασκαφικής έρευνας στον πεζόδρομο της Ιεράς Οδού για την πιθανή ανακάλυψη του ίχνους της Αρχαίας Ιεράς Οδού. Όπως ουδέποτε ετέθη θέμα ανασκαφής της Πλατείας Συντάγματος, όσες φορές κι αν αυτή αναπλάστηκε. Όμως εδώ παρατηρήσαμε ότι η ΕΦΑΔΑ, αντί να περιοριστεί σε σωστική ανασκαφή για την υπογειοποίηση  των καλωδίων, επεκτάθηκε σε ερευνητικές τομές στον πεζόδρομο της Ιεράς Οδού και στην Πλατεία!

Ανασκαφή της Ιεράς Οδού την δεκαετία του ’60

Είναι γνωστό ότι πάνω στην Αρχαία Ιερά Οδό οι πρόγονοί μας θεμελίωσαν καταστήματα και κατοικίες (ενδεικτικό το τμήμα από την οδό Αφών Μουρίκη έως την Παγκάλου με εξαίρεση το γνωστό μικρό σωζόμενο ατόφιο τμήμα). Ο αναλημματικός τοίχος 30 μέτρων που ανασκάφηκε (σε επαφή με το κτίσμα που στεγάζεται σήμερα η Τράπεζα Πειραιώς) είχε ήδη αποκαλυφθεί κατά την μεγάλη ανασκαφή της Ιεράς Οδού την δεκαετία του ’60, ενώ επί των ερειπίων της θεμελιώθηκε σειρά κτηρίων του πεζόδρομου της Ιεράς Οδού!

Είναι προφανές ότι με εξαίρεση τον αναλημματικό τοίχο όλα τα ευρήματα καταχώθηκαν αξιολογούμενα ως μη σημαντικά για ανάδειξη,  γιαυτό και δεν εκδόθηκαν – υποθέτουμε – αποφάσεις του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου για την κατάχωσή τους.

Ανεξάρτητα από την αναμενόμενη καθυστέρηση  του έργου και σε συνδυασμό με την έλλειψη πληροφόρησης τόσο από την ΕΦΑΔΑ όσο και από την Δημοτική Αρχή (συχνά κρύβεται πίσω από την Αρχαιολογική Υπηρεσία) δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι στην Πλατεία Ηρώων συμβαίνει κάτι διαφορετικό από ό,τι σε  όλη την πόλη, κάτω από τον πεζόδρομο της Νικολαϊδου ή κάτω από τα σπίτια μας: ότι δηλ. χρήζει συστηματικής ανασκαφής για να αποκαλυφθούν κρυμμένοι θησαυροί, ενώ  οι καταχώσεις ερμηνεύτηκαν από την λαϊκή περιέργεια ως προσπάθεια συγκάλυψης των ευρημάτων, με συνέπεια  το ενδιαφέρον να μετατοπιστεί στην «μη ανασκαφή της πλατείας» αντί στην άρτια εκτέλεση του έργου της Ανάπλασης της  Πλατείας Ηρώων, το οποίο -πλέον- για όλους τους παραπάνω λόγους διακυβεύεται… Δεν έχει όμως κανένας το δικαίωμα, 36 χρόνια μετά την τελευταία ανάπλαση της Πλατείας Ηρώων, να παραδώσει το έργο της σύγχρονης ανάπλασης λειψό.

Χρήστος Χρηστάκης